9.Sınıf Edebiyat Şiir Ünitesi Konu Anlatımı,Ders Notları PDF İNDİR, 9.Sınıf Edebiyat Şiir Ünitesi Konu Anlatımı,9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı, PDF DERS NOTLARI,9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Şiir Ünitesi Ders Notları, ONEDEBİYAT.NET değerli akademisyen-öğretmen-öğrenci-edebiyat sever takipçileri.
Derskonum ailesi olarak her dönem olduğu gibi yeni dönemde de sizler için kitap cevepları,konu anlatımı,pdf ders notları ile her zaman yanınızdayız.. Bu sayfamızda siz değerli takipçilerimiz için 9.Sınıf Edebiyat Şiir Ünitesi Konu Anlatımı,Ders Notları PDF İNDİR üzerine bir paylaşım yazacağız. Sizde eğer bize ve tüm
eğitim camiasına yardımcı olmak adına hazırladığınız yazılıları-notları-soruları-videoları paylaşmak isterseniz mail adresinden bize ulaşabilirsiniz. İyi çalışmalar.. destek olmak için lütfen paylaşınız 9.Sınıf
Edebiyat Şiir Ünitesi Konu Anlatımı,Ders Notları PDF İNDİR 9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Şiir Ünitesi Ders Notları PDF-- derskonum.com
PDF -ÜNİTE İÇERİĞİ 9.Sınıf Edebiyat Konu Özetleri PDF 3. Ünite Şiir, 9.Sınıf Edebiyat Konu Özetleri PDF 3. Ünite Türk Dili ve Edebiyatı Şiir Ünite Özeti PDF olarak indirebilirsiniz. Contents Video Konu Anlatım9. Sınıf Edebiyat Konu Özetleri PDF 3. Ünite Şiir
Bu ünitede “şiir ve şiir ile ilgili karamları” ve “söz sanatlarını” öğreneceğiz. Şiir eskiden beri edebiyat içerisinde önemli bir tür olagelmiştir. Şiir deyince de yine günümüzdeki şiirin yanında farklı tarihlerde, farklı şekillerde yazılmış şiirler aklımıza gelmelidir. Hikâye ünitesinde anlattığım gibi şiirde de izlememiz gereken bir kronolojik sıra söz konusudur. Zira şu anda var olan hiçbir tür bir anda ortaya çıkmamış, zaman içerisinde çeşitli değişimlere uğrayarak bu şekli almıştır. Peki bu değişimleri hangi maddelere göre değerlendirmeliyiz? Değerlendirme ölçeği olarak;
Yukarıda maddelendirdiğimiz bu unsurlar değiştikçe, şiirin dönemi, özellikleri değişmektedir. Ezber yapmaktansa bilgilerimizi kullanarak çıkarımda bulunmak daha kalıcı bir öğrenme sağlayacaktır. Bu yüzden bu konuyu ezber yapmaktan ziyade bir kronolojide neden sonuç ilişkisi içinde inceleyeceğiz.
ŞİİRDE YAPI NAZIM BİRİMİNasıl hikayede kelimeler cümleleri, cümleler paragrafları, paragraflar da hikayeyi oluşturuyorsa şiirde de o şiiri oluşturan birimler söz konusudur. Bunu hikayedeki her bir satıra benzetebiliriz. Bir şiirin her bir satırına dize ya da mısra denir. Mısra sayıları belirli bir düzende aynen devam eder. Bu düzenlerin isimleri vardır. Bunlar beyit, dörtlük ve benttir. İki mısradan oluşan nazım birimlerine beyit denir. Dilde gam var şimdilik
lutfeyle gelme ey sürûr Yukarıda Şeyhülislam Yahya’dan bir beyit verilmiştir. İki mısra birleşerek bu şekilde bir beyit oluşturur. İki mısradan fazla olanlar ise bent şeklinde isimlendirilir. 3 bent, 5, bent,6 bent gibi. Fakat dört mısraradan oluşanlara 4 bent demeyiz dörtlük adı veririz. Ne hasta bekler sabahı.
Yukarıda verilen bir dörtlük örneğidir. Dört mısradan oluşan bu dörtlük Necip Fazıl Kısakürek’e ait bir şiirden alınmıştır. Bedava yaşıyoruz, bedava; Yukarıda Orhan Veli’nin bir şiirinden alınmış bent örneğini görüyorsunuz. NAZIM ŞEKLİÜnitenin başında da dediğim gibi tarihin belirli dönemlerinde belirli şekillerde şiiirler yazılmıştır. Her dönemde kullanılan ölçü, birim, dil değişiklik göstermiştir. Bu değişikliklerin her birisinin bir adı vardır. Bu adlandırmaya da nazım şekli adı verilir. NAZIM TÜRÜŞiirlerde işlenen konular ise farklı dönemlerde farklı isimler almışlardır. Her dönemde aynı konu işlenmiş olsa da farklı özellikler gösterdiği için farklı isimlendirmeler söz konusudur. Sagu, ağıt ve mersiye konu bakımından aynıdır fakat konu dışında farklılıkları vardır. AHENK UNSURLARIA-ÖLÇÜŞiirdeki önemli ahenk unsurlarının başında ölçü gelir. Ölçü her mısrada aynı şekilde tekrarlanarak mısraları birbirine bağlar ve bu sayede bir ahenk sağlanmış olunur. HECE ÖLÇÜSÜ:Her mısrada aynı hece sayısının tekrarlanması ile bu ölçü elde edilir. Örneğin birinci mısra yedi heceden oluşuyorsa artık şiir sonuna kadar her mısrada yedi hece ile yazılmış olmalıdır. Bu ölçüye milli ölçümüz de diyebiliriz. Kaş-la-rın-ok-de-dik-çe Yukarıdaki bir mani örneğidir ve maninin her dizesi yedi adet heceden oluşmaktadır. Yukarıda ayrıldığı gibi hecelere ayırma yöntemi ile hece ölçüsünü bula bileceğimiz gibi bir dizedeki sesli harf sayısını sayarak da hece sayısını bulabiliriz. Şu dağlar olmasaydı Yukarıda verilen bir mani örneğidir ve yine yedili hece ölçüsü ile yazılmıştır. Bu sefer hece ölçüsünü bulmak için sesli harfler sayılmıştır. Edebiyatımızda en çok 7’li, 8’li,11’li,14’li hece ölçüsü kullanılmaktadır. Hece ölçüsünde bir başka özellik ise “Durak” tır. Durak uzun dizelerin belirli kelimelerden sonra durulması özelliğidir. Gâh eserim / yeller gibi (4 + 4 = 8) Yukarıda Yunus Emre’den alınan dize 8’li hece ölçüsü ile yazılmış olup her dört hecede bir durak vardır. Duraklar kelimeyi ortadan bölemezler ve kelime sonlarında olmak zorundadır. Bu kafanızı karıştırabileceği için her hece ölçüsünde durağı nerede aramanız gerektiğini aşağıdan görebilirsiniz. Eğer bir şiir 7’li ece ölçüsü ile yazılmışsa burada durak 4+3 şeklinde olur. Eğer bir şiir 8’li hece ölçüsü ile yazılmışsa durak ya 4+4 ya da 5+3 şeklindedir. Yani 4+4 şeklinde durak ararken eğer bir dizede 4. Hece kelime ortasına denk geliyorsa 5+3 durak aranmalıdır. Eğer yine 5. Hece kelime ortasındaysa artık bu şiir duraksız yazılmıştır diyebiliriz. 11’li hece ölçüsünde ise yine iki seçenek var birisi 6+5 diğeri ise 4+4+3’tür. Yine ikisinde de hece ortasında kalıyorsa durak yok demektir. Son olarak 14’lü hece ölçüsünde durak 7+7 şeklinde karşımıza çıkabilir. Önceden de belirttiğim gibi her hece ölçüsü ile yazılmış şiirde durak olmak zorunda değildir. Bu hece sayılarının dışında da hece ölçüsü ile şiirler yazılmıştır ama sıklıkla yukarıdaki hece sayıları ve durakları kullanılmıştır. ARUZ ÖLÇÜSÜ Bu ölçü Arap edebiyatından İran’a oradan da bizim edebiyatımıza geçmiştir. Yani bu ölçü Türkçe kelimelerden ziyade Arapça ve Farsça kelimelere daha uygundur. Bundan dolayı Aruz ölçüsü ile yazılan şiirlerde bolca Arapça ve Farsça kelimeler vardır. Bu ölçüde açık ve kapalı hecelerden oluşan kalıplara uygun kelime seçimi yapılır. Hece eğer sesli bir harf ile bitiyorsa buna açık hece, sessiz harf, şapkalı harflerle bitiyorsa da kapalı hece denir. Mısraların son hecesi hep kapalı kabul edilir. Kapalı heceler “–“ ile açık heceler ise “. “ veya “v” harfi ile gösterilir. Saçma ey gö/z eşk[i]den gön / lümdeki od / lare su _ . _ _ / _ . _ _ / _ . _ _ / _ . _ Kim bu denlü / tutuşan od / lare kılmaz / çâre su _ . _ _ / _ . _ _ / _ . _ _ / _ . _ Fuzûlî’nin Su Kasidesi’nden alınan yukarıdaki beyitte açık ve kapalı heceden oluşan Fâilâtün / Fâilâtün / Fâilâtün / Fâilün veznini görmektesiniz. Aruz ölçüsünde buna benzer birçok kalıp vardır. Fakat bu vezinleri bilmeniz gerekmemektedir. SERBEST ÖLÇÜBu ölçü şeklinde her hangi bir ölçü söz konusu değildir. Ne bir vezne bağlı kalır şair ne de bir hece sayısına. Bu tarz şiirlerde ahenk başka unsurlarla sağlanmaktadır. Modern zamanlarda yazılan şiirler bu şekilde yazılmaktadır. Okul sınavlarında genellikle hece ve aruz ölçüsü sorulmaktadır. B- REDİF VE KADİYERedif ve kafiyeyi doğru tespit edebilmek için önce hangi dizler arasında redif ve kafiye arayacağımızı bilmemiz gereklidir. O yüzden redif ve kafiyeyi öğrenmeden önce kafiye şemasını öğrenmemiz gerekiyor. KAFİYE ŞEMASI (ÖRGÜSÜ) Kafiye şeması bulunurken mısraların son dizelerine bakarız. İlk dizedeki x sesi için a yazıp her dize sonrasında farklı seslerle karılaştıkça sırasıyla b, c ,d ,e eklinde isimler veririz. Eğer x sesi ile biten dizeye a dediysek bundan sonra x sesi ile biten dizelere a deriz. Biz dünyaya veda ettik,-a Yukarıdaki dörtlüğün ilk dizesindeki –k harfine a dedik, sonraki dize –n harfi ile bitince ona b dedik, üçüncü dize a harfi ile bittiği için ona c dedik, son dize yine –n harfi ile bittiği için ona b dedik. Bu harflendirmeden sonra artık rahatlıkla hangi dizeler arasında redif kafiye arayacağımızı bulabiliriz. Aynı harfler arasında redif ve kafiye aranır. Bu şemalar belirli kalıplardan oluşmaktadır.
Düz uyak örgüsünde ya dört dize de aynıdır -a -a -a -a ya da ilk üç dize aynı son dize farklıdır -a -a -a -b Sarma uyak örgüsü:Bu örgüde ilk dize ile son dize ile kafiyeliyken ikinci ve üçüncü dize de yine kendi arasında kafielidir. -a -b -b -a Yukarıdaki uyak düzeninde görüldüğü gibi bir içiçelik yan ilk ve son dizenin ortadaki dizeleri sarması söz konusudur. Çapraz uyak örgüsü:Bu örgüde ise birinci ve üçüncü dizeler kendi aralarında kafiyeliyken ikinci ve dördüncü dizeler yine kendi aralarında kafiyelenirler. -a -b -a -b REDİF Redif kelimenin kökünde aranmaz. Yani ilk yapmamız gereken kelimenin kökünü çizip onda redif aramayacağımızı bilmemizdir. Redif aynı görevde olan eklerin veya aynı yazılan kelimelerin tekrarına denir. Koyun verdi kuzu verdi süt verdi -a Yukarıdaki dörtlük düz kafiye örgüsüne sahiptir. –a ile isimlendirilmiş dizelerde kafiye ve redif arayacağız. İlk üç dizede verdi kelimesinin hepsi rediftir. Verdi kelimesinden önceki kelimelerde de yine redif aranabilir. Ama bu dörtlükte verdikden önceki kelimeler kök şeklinde olduğu için redif sadece verdi kelimesidir. Biçare gönüller, ne giden son gemidir bu-a Yukarıdaki dizelerde bu kelimesi aynen tekrar ettiği için kelimenin bütününü redif olarak alıyoruz. Bu’dan önceki kelimeye baktığımızda ise aynı kelime tekrar etmediği için bu sefer kelimenin kökünü bulup ekte redif arıyoruz. İlk dizede gemi ikinci dizede ise matem kelimesi köktür. Geriye kalan –dir eki ise iki dizede de aynı görevde olduğu için redif kabul ediyoruz. Bu dizelerde “–dir bu” rediftir. Uzun ince bir yoldayım-a Yukarıdaki dörtlük Aşık Veysel’e aittir. Ve bu dörtlükte çapraz uyak kullanılmıştır. İlk olarak –a ile isimlendirdiğimiz mısralarda daha sonra da –b ile isimlendirdiğimiz mısralarda redif arayacağız. Yoldayım ve haldeyim kelimelerinde yol ve hal köktür. Geri kalan ek ise ilk mısrada –dayım şeklinde iken diğer mısrada –deyim şeklindedir. Bu sessel farklılıklar redif ararken göz ardı edilir ve ikisi aynı ekin ses uyumuna göre şekillenmesi olduğu için redif kabul edilir. Yani ek aynı görevde ise bu ses olayları önemli değildir. Gidiyorum gündüz gece mısrası aynen tekrar ettiği için bu mısranın tamamı rediftir. KAFİYEDize sonlarında tekrar eden kelimelere kafiye denir. Kafiyeyi rediften ayıran ise bu kelimelerin anlamları ile görevleri farklı olmalıdır. Önce varsa redif bulunur daha sonra da kafiye aranır. Ben gidersem sazım sen kal dünyada-a Ykarıdaki dörtlükte etme rediftir. Aşikar ve zar kelimelerinde ise ortak bir ek yoktur bu kelimeler kök halindedir. O zaman bu kelimelerdeki ses benzerliği olan her harf kafiyedir. Bu iki kelimede –ar harfleri benzerdir yani iki ses benzerliği bulunmaktadır. Ses benzerliğinin sayısı ise kafiyeleri isimlendirmede işimize yarar. Aşağıdaki tablodan kafiyelere nasıl isim verdiğimize bakabilirsiniz. O tabloya göre iki ses benzerliği tam kafiyedir. Yani yukarıdaki dörtlükte tam kafiye vardır. İncecikten bir kar yağar,-a Yukarıdaki dörtlük Karacaoğlan’a aittir. Elif, Elif deyi aynen tekrar ettiği için bunları redif olarak alırız. Bunlardan önceki kelimelerin kökleri toz- ve gez-‘tir. Bu köklerden sonra –ar eki aynı görevdedir. Birinde ses uyumundan dolayı –er şeklini almıştır. O zaman bu dörtlükte –ar Elif Elif deyi rediftir. Geriye kalan kökte –z sesi ise kafiyedir. Tek ses benzerliği olduğu için yarım kafiyedir. Halk şiirinde genellikle tek ses benzerliğinden yararlanılır. Bu yüzden hece ölçüsü kullanılan şiirlerde rediften sonra genellikle yarım uyak özelliği görülür. Üryan geldim
gene üryan giderim-a Yukarıdaki dörtlükte mı var aynen tekrar ettiği için redif olarak kabul ettik. Geriye kalan kelimelerin yine köklerini tespit edip aynı görevde ek var mı diy baktık. –ım eki aynı görevde kullanılmış ekler olduğu için bu mısraların redifi –ım mı var’dır. Derman ve ferman kelimeleri kök halinde olduğu için redife dahil etmedik. Bu köklerdeki ses benzerlikleri artık kafiyedir. –erman aynen tekrar ettiği için bu mısralarda zengin kafiye vardır. Evvel Allah, ahir Allah-a Yukarıdaki dörtlükte “gelmemiştir” redifdir. Rediften önce kulu ve ulu kelimeleri vardır. Ulu kelimesi kulu kelimesinin içindedir. Yani kulu kelimesi ulu kelimesini kapsar. Bu tür kafiyeye tunç kafiye denir. Niçin kondun a bülbül,-a Yukarıdaki dörtlük cinaslı kafiye denince aklı ilk gelen dörtlüktür. Asmaya kelimesi aynen tekrar etmiştir ama burada tekrar eden kelimeler aynı anlamda olmadığı için bunu redif olarak kabul etmeyiz. Buradaki asma kelimesi kendini asmak ve asma bitkisi şeklinde sesteş kullanılmıştır. Sesteş kelimelerden oluşan bu kafiye çeşidine cinaslı kafiye denir. KONULARINA GÖRE ŞİİR TÜRLERİŞiirler belirli konular etrafında yazılabilir. Bu konular belirli isimler alırlar. Şimdi şiirde işlenilen konuların isimlerini öğreneceğiz. LİRİK ŞİİRBu şiiri romantik, duygusal şiir diye de kodlayabilirsiniz. Sevgiden, aşktan, özlemden yani duygulardan bahsediyorsa lirik şiirdir. ANLATAMIYORUM Ağlasam sesimi duyar mısınız, Mısralarımda; Dokunabilir misiniz, Gözyaşlarıma, ellerinizle? Bilmezdim şarkıların bu kadar güzel, Kelimelerinse kifayetsiz olduğunu Bu derde düşmeden önce. Bir yer var, biliyorum; Her şeyi söylemek mümkün; Epeyce yaklaşmışım, duyuyorum; Anlatamıyorum. ORHAN VELİ Yukarıda Orhan Veli’den alıntıladığımız şiir lirik şiirin tipik örneklerinden bir tanesidir. EPİK ŞİİR (DESTANSI ŞİİR)Epik şiir aynı zamanda destansı şiir olarak da bilinir. Savaş, kahramanlık konularını işleyen şiirlerdir. Destanlar genellikle savaş ve kahramanlık konularını işledikleri için genellikle epik şiire örnek gösterilirler. Epik bir anlatım dediğimiz zaman da yine kahramanlık, savaş aklınıza gelmeli. Bir şiirde askerler, ordu, mızrak, ok, süngü, gibi ifadeler varsa o şiir epik şiir olabilir. AKINCILAR Bin atlı, akınlarda çocuklar gibi şendik; Bin atlı o gün dev gibi bir orduyu yendik! Ak tolgalı beylerbeyi haykırdı: İlerle! Bir yaz günü geçtik Tuna’dan kaafilelerle… Şimşek gibi bir semte atıldık yedi koldan. Şimşek gibi Türk atlarının geçtiği yoldan. Bir gün dolu dizgin boşanan atlarımızla Yerden yedi kat arşa kanatlandık o hızla… Cennette bugün gülleri açmış görürüz de Hâlâ o kızıl hatıra titrer gözümüzde! Bin atlı, akınlarda çocuklar gibi şendik; Bin atlı o gün dev gibi bir orduyu yendik!. YAHYA KEMAL BEYATLI Yahya Kemal’in Akıncılar adlı şiiri epik şiire güzel bir örnektir. Bir savaşı anlatmaktadır. Şiirdeki kırmızı ile gösterilmiş bazı ifadeler ise epik şiirin ipuçlarını vermekte. DİDAKTİK ŞİİR (ÖĞRETİCİ ŞİİR)Didaktik şiirin bir diğer ismi ise öğretici şiirdir. Bu tarz şiirler bir konuyu öğretmek amacıyla yazılırlar. Yani şiirlerin yazılış amacı bilgi, öğüt vermektir. İnsanlığa dürüst davran İnsan küçük büyük evran İnsanlara hakça davran Koltuk sana bâki değil YUNUS EMRE Yunus Emre’nin şiirinden alınmış bu dörtlükte insanlara öğüt verme amaçlanmıştır. Bu yüzden didaktik şiire güzel bir örnektir. Aynı zamanda fablların şiir şeklinde yazılmış olanları da genellikle öğüt verici oldukları için didaktik şiire örnek olarak gösterilebilir. SATİRİK ŞİİR (YERGİ ŞİİRİ)Satirik şiir toplumun aksayan yönlerini alaya alarak ya da yererek anlatma şeklidir. Bir şiirde bir şeyler eleştiriliyorsa orada satirik şiir vardır. Şikayet ve eleştiri şeklinde kodlama yaparsanız satirik şiiri tespit etmeniz daha kolay olacaktır. İNSAN BEĞENMEZ Ormanda büyüyen adam azgını, Çarşıda, pazarda insan beğenmez. Medrese kaçkını, softa bozgunu, Selâm vermek için kesan beğenmez… Elin kapısında karavaş olan, Burunu sümüklü, gözü yaş olan, Bayramdan bayrama bir tıraş olan Berbere gelir de dükkân beğenmez. KAZAK ABDAL Yukarıdaki şiirde bir insan tipinin yergisini görebilirsiniz. Şiir boyunca görgüsüz olarak nitelendirilebilecek bir kişi eleştirilmiş, beğenilmemiş. Bir insan tipi eleştirilebileceği gibi sıklıkla satirik şiirde ülke durumu, toplumsal çarpıklıklar da eleştirilir. PASTORAL ŞİİRPastoral şiir kır ve çoban hayatını anlatan şiirlerdir. Ama her şiirde ağaç kelimesini görünce pastoral dememek gerekir. Şiirin genel duygusuna bakıp doğayla mı alakalı yoksa başka bir konumu işleniyor bakmak gerekir. Genellikle pastoral şiir örnekleri doğa, kır, köy, çobanların yaşantısı, çoban çeşmeleri gibi ifadelerle bezeli olur. Hatta pastoral şiir denilince akla Çoban Çeşmesi adlı şiir gelir. Yani pastoral şiir başlığından da kendini belli eder. ÇOBAN ÇEŞMESİ Derinden derine ırmaklar ağlar, Uzaktan uzağa çoban çeşmesi. Ey suyun sesinden anlayan bağlar, Ne söyler şu dağa çoban çeşmesi? Gönlünü Şirin’in aşkı sarınca, Yol almış hayatın ufuklarınca; O hızla dağları Ferhad yarınca, Başlamış akmağa çoban çeşmesi FARUK NAFİZ ÇAMLIBEL Biz de geleneği bozmayarak Faruk Nafiz’in Çoban Çeşmesi adlı şiirini pastoral şiir örneği olarak verelim. Pastoral şiiri fark etmek son derece kolaydır. Yalnız daha önce de belirttiğim gibi kelimelere aldanmadan şiirin genel konusuna bakmak gerekebilir. Doğaya duyulan sevgi, doğada yaşamaya özenme varsa o şiir pastoral şiirdir. Ayrıca pastoral şiirde iki ifade vardır bunların isimlerini ve tanımlarını bilmek gerekebilir. İDİL:Kır hayatının güzelliklerini anlatan pastoral şiirlerdir. Şairler şiirlerinde doğaya hayranlıklarını dile getirirler. EGLOG: Çobanların konuşmalarını içeren pastoral şiirlerdir. DRAMATİK ŞİİRDramatik şiir tiyatrolarda karşımıza çıkan şiirlerdir. Çok acıklı ya da çok korkunç konuları işlerler. Tiyatro ile alakalı olduğu için ismini bilmeniz yeterli olacaktır. 9.Sınıf Edebiyat Konu Özetleri PDF, 9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı 3. Ünite Özet 9.Sınıf Edebiyat Konu Özetleri PDF, 9.Sınıf Edebiyat Konu Özetleri pdf indir SÖZ SANATLARI (EDEBİ SANATLAR)Edebi sanatlar olarak öğreneceğimiz sanatlar şiirin anlamını kuvvetlendirmek ve şiirin kapalılığını sağlamak için yapılırlar. Çok sayıda edebi sanat vardır. Bunlardan bazılarını daha önceden öğrenmiştiniz zaten. Ama şimdi bildiğimiz isimlerin yanında eski isimlerini de ezberlememiz gerekmektedir. İsimleri ezberleyip bir dizeyi de örnek olarak ezberlerseniz kolay bir şekilde bu konuyu öğrenmiş olursunuz. TEŞBİH (BENZETME) Bu sanatı benzetme olarak öğrenmiştiniz şimdi diğer ismini de ezberlemeniz gerekmekte. Teşbihin b harfinden benzetmeyi kodlayabilirsiniz. Bu sanat zayıf olan bir varlığın güçlü olan bir varlığa bir yönden benzetilmesi ile yapılır. Aslan gibi güçlü çocuk. Cümlesi benzetmede en çok karşımıza çıkan örnektir. Güç yönünden aslan daha kuvvetlidir çocuk ise güç yönünden daha zayıftır. Aslan ve çocuk arasındaki ilişki güç yönünden kurulmuştur ve benzetme bu sayede yapılmıştır. Bu örnekten hareketle benzetmenin dört unsuru olan benzeyen, kendisine benzetilen, benzetme yönü ve benzetme edatını da öğrenmiş olalım. Zayıf olan yani çocuk benzeyendir. Güçlü olan ise güç yönünden kendisine benzetilendir. Benzetme yönü ise zayıf ve güçlünün arasındaki kurulan ilişkidir. Benzetme edatı ise bu örnekte gibidir. Genellikle gibi kullanılır edat olarak. Bu yüzden de benzetmeyi ararken öncelikle gibi edatına bakmakta fayda vardır. Gibini dışında kadar da benzetme edatı olarak kullanılabilmektedir. Bu dört unsurun bir arada bulunduğu benzetmelere teşbih-i beliğ yani güzel benzetme adı verilir. Elleri pamuk kadar yumuşaktı. Bu cümlede benzetme yönümüz yumuşaklık. Pamuk her zaman daha yumuşak olduğu için bu benzetmede pamuk güçlü olandır zayıf olan ise eldir. bu yüzden pamuk kendine benzetilen el ise benzeyendir. Benzetme edatı ise kadardır. Rüzgar gibi hızlı bir atla geldi. Yukarıdaki cümlede benzetme yönü hızdır. Rüzgar ata göre daha hızlı olduğu için güçlü at ise daha zayıftır. Kendine benzetilene rüzgar benzeyene at diyebiliriz. Benzetme edatı ise gibidir. İSTİARE (EĞRETİLEME)İstiare ezberlemesi kolay tespit etmesi zor bir sanattır. Bu yüzden genellikle örnek ezberlemek faydalı olmaktadır. Öğretmenler ise ya hep aynı örnekleri sorarlar ya da sadece tanımlarını verip boşluk doldurmada ismini yazmanızı isteyebilirler. İstiare benzetmeye benzer ama eksiktir. Benzeyen ve kendine benzetilenden sadece birisi ile yapılan sanata istiare denir. Açık ve kapalı istiare diye ikiye ayrılır. Biz tespit etmeyi kolaylaştırmak adına güçlü ve zayıf olanı bulmayı öğreneceğiz. AÇIK İSTİARESadece benzetilenle yapılan istiaredir. Yani güçlü olan vardır zayıf olan yoktur. Bir hilal uğruna ya Rab ne güneşler batıyor. Yukarıdaki Mehmet Akif’e ait dize açık istiarenin en güçlü örneklerindendir. Dizede batan güneş ile kastedilen askerlerdir. Askerler parlaklıkları ve batışları açısından güneşe benzetilmişlerdir. Yani benzetme olarak bu dizeyi şu şekilde yapmamız gerekir. Bir hilal uğruna ya Rap ne güneş gibi askerler batıyor. Bu şekilde düşündüğümüz zaman parlaklık açısından güçlü olan güneştir. Dizede kendine benzetilen vardır fakat benzeyen yoktur. Bu yüzden bu dizede açık istiare vardır. Beşikte yatan kuzuma acımadılar. Bu cümle de yine açık istiareye örnektir. Öncelikle benzetme şeklinde yazalım daha sonra istiareyi bulalım. Beşikte kuzu gibi yatan çocuğuma acımadılar. Bu şekilde düşündüğümüz zaman kuzu ve çocuk arasında bir benzetme kuruluyor. Körpe ve saflık açısından kuzu daha kuvvetlidir ve kendine benzetilendir. Şiirde de sadece kuzu geçtiği için burada açık istiare vardır. KAPALI İSTİARESadece benzeyen varsa orada kapalı istiare vardır. Yani şiirde zayıf olan vardır güçlü olan yoktur. Çatma kurban olayım çehreni ey nazlı hilal. Dizesinde nazlı bir hilalin çehresini çatması tasvir edilir. Bu cümleyi benzetme cümlesi olarak yazalım. Ey nazlı hilal çehreni insan gibi çatma. Bu cümleye baktığımız zaman hilal ve inan arasında bir benzerlik kurulur. Yüzünü çatma insanların daha kuvvetli yaptığı bir şeydir ve güçlü olan insandır. Hilal ise zayıftır yani benzeyendir. Şiirde sadece benzeyen olduğu için kapalı istiare vardır. Onun sözleri kadının yüreğini dağladı. Bu cümleyi de benzetme cümlesine çevirelim ilk olarak. Onun sözleri kadının yüriğini ateş gibi dağladı. Dağlama işinde güçlü olan ateştir zayıf olansa sözdür. Yani söz burada benzeyendir. Ateş açık bir şekilde dizede olmadığı için kapalı istiare vardır. TEŞHİS (KİŞİLEŞTİRME)Daha önceden de bildiğimiz kişileştirmenin ikinci ismi olan teşhisi bilmemiz gerekmektedir. Teşhisteki ş harfi ile kişileştirmedeki ş harfini beraber düşünürseniz hatırlamanız daha kolay olacaktır. Kişileştirme insan dışı varlıklara insan özelliği yükleme diye tanımlanabilir. Kuşlar yasına gider. Cümlesinde kuşlara yas tutma özelliği yüklenerek kişileştirme yapılmıştır. Yas tutmak insana özgüdür ve kuşlar yas tutamaz. Hüzünlü esiyordu rüzgar, aç kollarını sevgilim. Cümlesinde rüzgara hüzün duygusu verilmiştir. Rüzgar hüzünlü olamaz hüzün insana özgüdür. KİNAYEBir sözü söylediğimiz zaman hem gerçek hem de mecaz anlamını kastetmeye kinaye denir. Deyimlerin çoğu kinayelidir. Yani hem mecaz anlam taşırlar hem de gerçek anlam taşırlar. Mum dibine ışık vermezmiş, annesi öğretmen ama oğlunun dersleri kötü. Cümlesinde kullanılan mum dibine ışık vermezmiş deyimi kinaye barındırır. Hem gerçek anlamda mumu yakınca dibi karanlıktır. Hem de bir insan işinde iyiyse ona yakın olanlara o konuda faydası olmaya bilir. Yani annesi öğretmen olsa da çocuğunun dersleri kötü olabilir. Gülü seven dikenine katlanır. Dediğimiz zaman da kinaye yapmış oluruz. Gerçek anlamda gül dikenli bir çiçektir ve gül çiçeğini seven acı verse de dikeni umursamaz. Mecaz anlamda birisini sevdiğimiz zaman onun kötü yönleri olsa da katlanırız çünkü o kişiyi severiz. MECAZ-I MÜRSEL (AD AKTARMASI)Bu sanatın çok bilinen bir tanımı vardır. Tanımda: benzetme amacı gütmeden bir varlığın başka bir varlık yerine kullanılmasıdır. Der. İlk okuduğunuz zaman bu tanıma anlam veremeyebilirsiniz lakin örnekleri verdikçe tanım daha anlaşılır olacaktır. Tabağını bitir, tabağını ye. Cümlesinde bitirmesi, yenilmesi istenilen tabak değil tabağın içindeki yiyecektir. Burada bir benzetme amacı güdülmeden yiyecek yerine tabak kullanılmıştır. Sobayı yaktın mı? Cümlesinde yakılacak olan soba değil içindeki odun, kömürdür. Yine aynı şekilde benzetme amacı olmaksızın odun, kömür yerine soba kullanılmıştır. Yahya Kemal okuyun, size faydalı olacaktır. Cümlesinde biz Yahya Kemal’i karşımıza alıp okumayız burada söylenmek istenen yazarın kitabıdır. Şehir olanlara sessiz kaldı. Cümlesinde şehir susamaz ya da konuşamaz. Sessiz kalan şehirde yaşayan insanlardır. Uçak Antalya’ya indi. Cümlesinde uçak Antalya’ya değil piste inmiştir. Bayiden gazete aldım. Cümlesinde ise bayi ile söylenmek istenen orada çalışan kişidir. Yine benzetme amacı güdülmemiştir. Muhammet Ali dergiye kapak olmuş. Bu cümlede kapak olan Muhammet Ali değil onun fotoğrafıdır. Dergimizin usta kalemi bugün vefat etti. Bu cümlede kalem ile ifade edilen aslında yazardır. Yazarın kullandığı kalem yazar yerine kullanılmıştır. Mecaz- Mürsel konusunda karşınıza çıkacak en zor örneklerden birisi ise “Bir hilal uğruna ya Rap ne güneşler batıyor.” Dizesindeki hilal kelimesinde yapılmıştır. Hilal ile kastedilen bayrağımızdaki hilaldir. Bayrağın bir parçası kullanılarak aslında bayrakla ilişkili olan bağımsızlık söylenmek istenmiştir. İNTAK (KONUŞTURMA)Daha önceden bildiğimiz konuşturma sanatının ikinci ismi olan intakı aklımızda tutmak için konuşturmadaki k ile konuşmadaki k harfini kodlamanızı tavsiye ederim. Konuşan tek canlı insandır. İnsan dışında her hangi bir şey konuşursa burada intak var demektir. Yalnız konuştu, söyledi ifadeleri yeterli değildir. Söylenen şey de şiirde geçmelidir. Yoksa intak olmaz. Konuşma insana özgü olduğu için intak olan her yerde kişileştirme de vardır. Ama her kişileştirme intak olmaz. Deniz kestanesi yılana “Nasılsın?” demiş. Cümlesinde bir intak vardır. Deniz kestanesinin sözü çünkü metinde geçmektedir. Serçeler şarkı söyledi. Cümlesinde söylenen şarkı olmadığı için intak var diyemeyiz. TECAHÜL-İ ARİF (BİLMEZDEN GELME)Bu yeni öğreneceğiniz bir sanat. Arif kelimesinin anlamı bilmektir, bilendir. Tecahül-i arif ise bilmezden gelme demektir. Yani aslında bildiğimiz bir şeyi bilmiyor gibi davranmaya denir. En bilindik örneği ise şu dizelerdir: “Şakaklarıma kar mı yağdı ne var? Benim mi Allah’ım bu çizgili yüz.” Şair aslında çizgili yüzün kendisine ait olduğunu biliyor fakat yine de bilmiyormuş gibi davranıyor. İSTİFHAM (SORU SORMA)Bir cevap beklemeden soru sorma sanatıdır. Burada asıl amaç cevap almak değil anlamı daha güçlü kılmaktır. Bana kara diyen dilber / Gözlerin kara değil mi ?” bu dizede şair cevap beklemeden bir soru sormuştur. İstifhamı soru işareti ile kodlamanızda fayda var. Bişr yerde soru işareti varsa orada genellikle istifham vardır. HÜSNÜ TA’LİL (GÜZEL SEBEP GÖSTERME)Hüsn güzel demektir. Hüsnü ta’lil ise güzel bir sebep gösterme bir şeyi güzel bir sebebe bağlama olarak düşünülebilir. Doğada var olan her hangi bir şeyi başka bir sebebe bağlayarak anlatmaktır. Burada her zaman güzel şeyler de söylenmeyebilir. Bazen çirkin olarak nitelendirebileceğimiz doğal bir sey de sebep gösterilebilir. Gül senin güzelliğini görünce kızardı. Cümlesinde gül doğası gereği kızarır ve kırmızı bir renk alır. Ama şair sevgilinin güzelliğinden dolayı gülün kızardığını söyleyerek güzel bir sebebe bağlamıştır. Yağmur durmadan yağdı sen gittin diye. Burada güzel bir sebep yerine hüzünlü bir olay vardır ama yine de güzel sebep gösterme olarak düşünmeliyiz. Yağmur doğası gereği yağar ama şair bunu sevgilinin gidişine bağlamıştır. MÜBALAĞA (ABARTMA)Bu sanatı daha önceden de öğrenmiştiniz. Bir şeyi olduğundan daha az ya da çok gösterme sanatı da diyebiliriz. O kadar zayıflamış ki tırnak ucu kadar kalmış. Cümlesinde kişinin kilosunun azlığı abartılmıştır. Dünya kadar ödevim var. Cümlesinde ise ödevin çokluğu abartılmıştır. TEZAT (KARŞITLIK)Bu da yine daha önceden öğrenmiş olduğunuz bir sanat. Tezat kelime karşıtlığından ziyade duygu ve durum zıtlığına dayanmaktadır. Bu yüzden zıt kelimeler aranmamalı duygular ve durumlarda zıtlık aranmalıdır. Dün hüzünlüydü bugün yüzü gülüyor. Cümlesinde hüzün ve gülmek tezattır. Düşmanlarım ne zaman dostun, arkadaşın oldu senin? Cümlesinde de düşman, dost, arkadaş arasında tezat vardır. TEVRİYEİki farklı anlamı olan bir sözcüğün dize içerisinde iki anlama gelecek şekilde kullanılmasıdır. “Bir buse mi bir gül mü verirsin dedi gönlüm Bir nim tebessümle o afet gülüverdi.” Gülüverdi kelimesi hem gülmek, tebessüm anlamında kullanılmıştır. Hem de afetin çiçek olan gülü vermesi anlamında kullanılmıştır. Tevriye deyince sesteş kelimeler aklımıza gelirse işimiz daha kolaylaşacaktır. “Bu kadar letafet çünkü sende var Beyaz gerdanında bir de ben gerek” Dizedeki ben kelimesi sesteştir. Hem kişi olan ben anlamına gelmektedir hem de ciltteki nokta olan ben anlamına gelmektedir. TELMİH (HATIRLATMA)Telmih kelimesindeki h ile hatırlatmadaki h bir arada düşünülmeklidir. Bu şekilde telmih ismini hatırlamanız kolaylaşır. Bir tarihi olayı, şahsiyeti dizede bir kelime ile hatırlatma sanatıdır. Yani bir yerde peygamber ismi, ünlü kişilerin ismi, tarihi olayların ismi geçiyorsa orada hatırlatma vardır. “Bedr’in aslanları ancak bu kadar şanlı idi.” Dizesinde Bedr’in aslanları ile Bedir savaşı hatırlatılmaktadır. Ferhat da delmemiş mi dağları? Cümlesinde Ferhat ile şirinin aşkı hatırlatılmaktadır. Nuh’un gemisi, İsa’nın merhameti. Cümlesinde Nuh ve İsa peygamberler hatırlatılmıştır. TARİZ (İĞNELEME)Bir sözüz söylediğimiz zaman tam tersini kastetmedir. Yani alay etme söz konudur. O kadar tatlı ki bu kaçırdığı beşinci dadı. Bu cümlede tatlı kelimesi ile tam tersi kastetilmiştir. TEKRİR (TEKRAR)Bir sözün anlamı kuvvetlendirmek için sürekli tekrar edilmesine denir. “Akşam, yine akşam, yine akşam Göllerde bu dem bir kamış olsam!” Ahmet Haşim’in bu dizelerinde tekrar eden akşam kelimesi vardır ve tekrir sanatı yapılmıştır. TESANÜP (UYGUNLUK)Tenasüp kelimesi münasip ile beraber düşünülmelidir, müsanip olan da uygun olandır. Bir şiirde birbiri ile alakalı kelimelerin bir arada kullanılmasına tesanüp denir. Yani bir arada kullanılması uygun olan kelimeler diye de düşünebilirsiniz. Şiirlerden örnekler vermeden önce birkaç ipucu vermem de fayda var. Mesela divan edebiyatında genellikle gül, bülbül, gülistan bir arada kullanılır. Bunlar bir arada kullanılırsa tenasüp sanatı vardır. Yine divan edebiyatında şarap ve saki kelimeleri bir arada kullanılır sıklıkla. Saki içki dağıtan kişidir. “Deli eder insanı bu dünya, Bu gece, bu yıldızlar bu koku” Yukarıdaki dizelerde kullanılan gece, yıldız ve dünya birbirine uygun olan kelimelerdir ve tenasüp sanatı yapılmıştır. İRSALİMESELBu sanatı aklınızda atasözü olarak kodlayabilirsiniz. Şiirin içinde atasözü ya da özdeyiş kullanılmasıdır. “Deme olmaz küçüktür büyük Damlaya damlaya göl olur zira.” Yukarıdaki şiirde damlaya damlaya göl olur atasözü kullanılarak irsalimesel yapılmıştır. ŞİİR ÜNİTE ÖZETİNİ PDF OLARAK İNDİRMEK İÇİN TIKLAYINIZ. Türk Dili ve Edebiyatı Tüm Ünite Özetlerini PDF olarak indirmek için tıklayınız. 9.Sınıf Edebiyat Konu Özetleri PDF, 9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı 3. Ünite Özet 9.Sınıf Edebiyat Konu Özetleri PDF 3. Ünite Şiir, Edebiyat Şiir Ünite Özeti pdf olarak indirebilirsiniz. |
9 sınıf edebiyat şiir konu anlatımı pdf
İlgili Mesajlar
Telif hakkı © 2024 ketiadaan Inc.
