Tıbbi atıklar hangi renk atık torbalarında toplanmalıdır

Tıbbi atıklar; Enfeksiyöz atık, Patolojik atık, Kesici-Delici atıklardır. Genel olarak sağlık kuruluşlarından, tıbbi laboratuvarlar ve araştırma merkezlerinden kaynaklanan, aşağıda belirtilen atıklar tıbbi atık olarak nitelendirilir;

• Mikrobiyolojik laboratuvar atıkları,
• Kan kan ürünleri ve bunlarla kontamine olmuş nesneleri,
• Kullanılmış ameliyat giysileri (kumaş, önlük ve eldiven vb),
• Diyaliz atıkları (atık su ve ekipmanlar),
• Karantina atıkları,
• Bakteri ve virüs içeren hava filtreleri,
• Enfekte deney hayvanı ölüleri, organ parçaları, kanı ve bunlarla temas eden tüm nesneler,
• Vücut parçaları, organik parçalar, plasenta, kesik uzuvlar vb. (insani patolojik atıklar)
• Biyolojik deneylerde kullanılan kobay ölüleri ve kalıntıları,
• Enjektör iğneleri,
• İğne içeren diğer kesiciler,
• İğne içeren diğer kesiciler,
• Bistüriler,
• Lam-lameli,
• Kırılmış diğer cam vb. nesneler.

Tıbbı Atıkların Toplanması
Tıbbi atıklar ayrı olarak toplanıp imha edilmedikleri takdirde, başta Hepatit olmak üzere tehlikeli hastalıkların insanlara bulaşma riskinin önüne geçilemeyeceği gibi, birçok Sağlık, Çevre ve Maliyet probleminin ortaya çıkması da kaçınılmaz olur. Tıbbı atık uygulaması ve tanımı Sağlık Kuruluşlarında oluşan atıklar, birbirinden kolayca ayırt edilebilen üç ayrı renkteki torbalarda toplanır. Evsel atıklar “SİYAH”, Ambalaj, ilaç ve serum şişesi gibi cam atıklar ise “MAVİ” torbada toplanır. Tıbbi atıklar; ünitelerden kaynaklanan patolojik ve patolojik olmayan, enfekte, kimyasal ve farmasotik atıklar ile kesici – delici malzemeler ile hastalık etkenleri bulaşmış veya bulaşması muhtemel her türlü; insan doku ve organları, idrar kapları, kan veya plasenta bulaşmış atıklar, bakteri kültürleri, intaniye ve acil servis atıkları, bakteri ve virüs tutucu hava filtreleri, kanlı sargı bezleri ve pamuklu bezler ile diğer pansuman ve ameliyat atıkları, ilaç kutuları, dışkı ve bunlara bulaşmış eşyalar, araştırma amacıyla kullanılan deney hayvanlarının leşleri, karantinadaki hastaların atıkları, “KIRMIZI” torbada toplanır. İğne gibi kesici – delici atıklar ise “SARI” Enfekte Atık Kovasına yerleştirilip ağzı kapatıldıktan sonra kırmızı torbaya konulur. Kırmızı torbalar, 100 mikron kalınlığında(çift kat), 60cm.(en) x 85cm.(boy) ebadında, sızdırmaya dayanıklı, nem geçirmeyen, normal şartlarda yırtılma ve patlamaya karşı dirençli ve orta yoğunluklu polietilenden yapılmıştır. Üzerinde “Uluslararası Klinik Atıklar Amblemi” ve “Tıbbi Atık” ibaresi bulunur.

Tıbbi Atıkların Ünite İçinde Taşınması
Tıbbi atık torbaları ünite içinde bu iş için eğitilmiş personel tarafından, tekerlekli, kapaklı, paslanmaz metal, plastik veya benzeri malzemeden yapılmış, yükleme-boşaltma esnasında torbaların hasarlanmasına veya delinmesine yol açabilecek keskin kenarları olmayan, yüklenmesi, boşaltılması, temizlenmesi ve dezenfeksiyonu kolay ve sadece bu iş için ayrılmış araçlar ile toplanır ve taşınırlar. Tıbbi atıkların ünite içinde taşınmasında kullanılan araçlar turuncu renkli olacak, üzerlerinde “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile “Dikkat! Tıbbi Atık” ibaresi bulunacaktır. Tıbbi atık torbaları ağızları sıkıca bağlanmış olarak ve sıkıştırılmadan atık taşıma araçlarına yüklenir, toplama ve taşıma işlemi sırasında el veya vücut ile temastan kaçınılır. Atık torbaları asla elde taşınmazlar. Taşıma işlemi sırasında atık bacaları ve yürüyen şeritler kullanılmaz. Tıbbi atıklar ile evsel nitelikli atıklar aynı araca yüklenmez ve taşınmazlar. Atık taşıma araçları her gün düzenli olarak temizlenir ve dezenfekte edilirler. Araçların içinde herhangi bir torbanın patlaması veya dökülmesi durumunda atıklar güvenli olarak boşaltılır ve taşıma aracı ivedilikle dezenfekte edilir.

Tıbbi Atıklarla İlgili Personel Eğitimi
Eğitim ile ilgili kurslar bu konuda uzmanlaşmış kuruluşlar ile birlikte değişik eğitim düzeylerinde düzenlenmelidir. Bu kurslarda öncelikle aşağıdaki konular işlenmelidir:
· Personelin bilgilendirilmesi ve motivasyonu
· Atıkların tanınması ve sınıflandırılması
· Atıkların kaynağında sınıflarına ayrıştırılması
· Hastane içi taşıma ve depolama için uygun şekilde hazırlanması
· Uygun ekipman ve malzemelerin seçilmesi ve hazırlanması
· Personel için uygun koruyucu ekipmanın temin edilmesi, kullanılması
· Toplama ve taşıma ekipmanının bakımı temizlenmesi ve dezenfeksiyonu
· Atıkların sağlık kuruluşu içinde geçici depolanması
· Nihai bertaraf yöntemleri ve teknolojileri

Tıbbi Atıkları Bertaraf Etme Yükümlülüğü Kimindir ?
Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’nin 9 uncu maddesine göre Belediyeler Tıbbi atıkları geçici atık depolarından alarak bertaraf sahasına taşımak/taşıttırmakla, tıbbi atık bertaraf/sterilizasyon tesislerini kurmak/kurdurmak, işletmek/işlettirmekle, yükümlüdürler.

Flakonlar Tıbbi Atık mıdır ?
Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’nde kullanma süresi dolmuş veya artık kullanılmayan, ambalajı bozulmuş, dökülmüş ve kontamine olmuş ilaçlar, aşılar, serumlar ve diğer farmasötik ürünler ve bunların artıklarını ihtiva eden kullanılmış eldivenler, hortumlar, şişeler ve kutuları farmasötik atık olarak tanımlanmaktadır. Farmasotik atık ise Yönetmeliğin Ek 2 Sağlık Kuruluşlarından kaynaklanan atıkların sınıflandırılması tablosuna göre tehlikeli atıklar sınıfına girmektedir. Bununla birlikte, Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmeliğin Ek-IV atık listesinde 150110* atık kodu, Tehlikeli maddelerin kalıntılarını içeren ya da tehlikeli maddelerle kontamine olmuş ambalajlar olarak tanımlanmaktadır. Bu kapsamda kontamine olmuş flakon cam ambalajlar, muhtemel tehlikeli atık olarak kabul edildiğinden Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerince toplanıp bertarafının sağlanması gerekmektedir.

Serum Şişeleri Tıbbi Atık mıdır ?
Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’nin 12 nci maddesine göre kağıt, karton, plastik ve metal ambalaj atıkları, kontamine olmamaları şartıyla diğer atıklardan ayrı olarak mavi renkli plastik torbalarda toplanırlar. Serum ve ilaç şişeleri gibi cam ambalaj atıkları ise yine kontamine olmamaları şartıyla cam ambalaj kumbaralarında, kumbara olmaması halinde ise diğer ambalaj atıkları ile birlikte mavi renkli plastik torbalarda toplanırlar. Kullanılmış serum şişeleri ayrı toplanmadan önce, uçlarındaki lastik, hortum, iğne gibi hasta ile temas eden kontamine olmuş materyallerden ayrılır. Kontamine materyaller diğer tıbbi atıklar ile birlikte toplanır. Toplanan ambalaj atıklarının, Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği hükümleri doğrultusunda geri kazanılmaları sağlanır.

Hastaneler Tıbbi Atık Sterilizasyonu veya Yakma Tesisi Kurabilirler mi ?
Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’nin 33 uncü maddesine göre Üniteler tarafından münferit yakma tesisleri kurulamaz ve işletilemez. 46 ncı maddesine göre ise Üniteler tarafından münferit sterilizasyon tesisleri kurulamaz ve işletilemez.

Hastaneler Tıbbi Atıklar için Atık Yönetim Planı Hazırlayacak mı ?
Evet. Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’nin 8 inci maddesinin (b) bendine göre, Tıbbi atık üreticileri, atıkların ayrı toplanması, taşınması ve geçici depolanması ile bir kaza anında alınacak tedbirleri içeren ünite içi atık yönetim planını hazırlamak ve uygulamakla yükümlüdürler. Ünite İçi Atık Yönetim Planı Formatı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından hazırlanmıştır.

Tüm Tıbbi Atık Üreticileri UATF Kullanmak Zorunda mı ?
Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinin Ek-1’inde yer alan (a) ve (b) bölümündeki tıbbi atık üreticilerinin ürettiği atık miktarına bakılmaksızın tıbbi atıkların taşınması esnasında ulusal atık taşıma formu kullanması zorunludur. (c) bölümündeki tıbbi atık üreticilerinin ise ulusal atık taşıma formu kullanma zorunluluğu bulunmamakta olup; ulusal atık taşıma formunun kullanılmaması durumunda tıbbi atık alındı belgesi/makbuzu düzenlemesi zorunludur.

Aile Sağlığı Merkezleri Tıbbi Atıklarının Taşınması Sırasında UATF Kullanmak Zorundalar mı ?
Sağlık merkezleri Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’nin Ek-1’inde “Orta Miktarda Atık Üreten Sağlık Kuruluşları” olarak belirtilen (b) bölümü altında yer aldığından, söz konusu aile sağlığı merkezlerinde oluşan tıbbi atıkların taşınması esnasında ulusal atık taşıma formu kullanılması gerekmektedir.

Tıbbi Atık Bertaraf Yöntemleri
Sterilizasyon: Bakteri sporları dahil her türlü mikrobiyal yaşamın fiziksel, kimyasal, mekanik metotlar veya radyasyon (irradiation) yoluyla  tamamen yok edilmesini veya bu mikroorganizmaların seviyesinin % 99,9999 oranında azaltılmasını sağlayan bertaraf yöntemidir.

Yakma: Tıbbi atıkların Çevre ve Orman Bakanlığı’ndan lisans almış tesislerde özel fırınlarda yüksek sıcaklıklarda yakılarak zararsız hale getirilmesi ve hacminin önemli ölçüde azaltılmasıdır. Yakma işlemine tabi tutulacak tıbbi atıklar içinde; başta kırılmış termometreler, kullanılmış piller/bataryalar gibi yüksek düzeyde civa ve kadmiyum içeren atıklar olmak üzere, gümüş tuzları içeren radyolojik atıklar, ağır metaller içeren ampuller ve basınçlı kaplar bulunmaz. Tıbbi atıklar, Bakanlığın gerekli gördüğü durumlarda ve izni dahilinde, çevreye zarar verilmemesi, gereken tedbirlerin alınması, baca gazı emisyonlarında Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerinin sağlanması ve sürekli olmamak şartıyla çimento fabrikalarında da yakılabilir.

ATIK KODLARI LİSTESİ
ATIK YÖNETİMİ
SAĞLIK KURULUŞLARINDA ORTAYA ÇIKAN TEHLİKELİ ATIKLAR
ÇEVRE İZNİ (e-Çevre İzinleri)
ÇEVRE DENETİMİ

Tıbbi atıklar hangi renk torbada toplanır?

Tıbbi Atik hangi renk?

Atıklar hangi renk poşete atılır?

Tıbbi atıklar nasıl toplanır?