Sosyal hizmet uzmanı ne iş yapar

•«Sosyal hizmetin konusu, bireysel ve toplumsal sorunlardır, •Sosyal hizmet, insanı ve toplumu konu alan bir meslek ve disiplin olarak,
insanın ve meydana getirdiği toplumların sorunlarına yönelmiştir ve bu sorunları belirleyerek çözümlerine yardımcı olmayı amaçlamaktadır» (Kongar, 1972).

Sosyal Hizmet Uzmanı (Sosyal Çalışmacı) ne iş yapar?
•Toplumun dezavantajlı gruplarının (engelli, yaşlı, kimsesiz çocuk, şiddet mağduru, tecavüz mağduru, kronik hasta, madde bağımlısı vs.) kamusal ve yerel kaynaklara ulaşmasını sağlayarak, dezavantajlılık hallerini en aza indirmeyi amaçlar. •Bunun için ihtiyaç sahiplerinin durumu üzerine sosyal inceleme raporları ile kamusal imkanların sağlanmasına katkıda bulunur. •Kamusal imkanların yetersiz kaldığı durumlarda sivil toplumun ve yerel kaynakların imkanlarını değerlendirerek alternatifler sunar. •Kendisine danışanları ihtiyaç halinde psikolog ve psikiyatriste yönlendirir. • Sosyal sorunların tespiti- İhtiyaçların belirlenmesi-Kaynakların tespiti-Danışmanlık-aracılık gibi rollere sahiptir. •

SHU hastanede ne iş yapar?
Tıbbi Sosyal Hizmet Uygulama Yönergesi (2011)’nde sosyal hizmet uzmanı (sosyal çalışmacı)nın görev ve sorumluluklarına değinilmiştir.
Birimin fiziki nitelikleri
“•Madde 10- (1) Sosyal hizmet birimi, tercihen hastanelerin giriş katında, hasta ve yakınlarının kolayca ulaşabilecekleri yerlerinde kurulur.
Sosyal çalışmacının görev ve sorumlulukları
•Madde 12- (1) Sosyal çalışmacı (SHU): Hastaneye başvuran hastaların psiko—sosyal ve sosyo-ekonomik sorunlarını tespit eden, sorunlarıyla ilgili sosyal hizmet müdahalesini planlayan ve uygulayan, üniversitelerin dört yıllık sosyal hizmet bölümlerinden mezun sağlık personelidir. •(2) Sosyal çalışmacının görev ve sorumlulukları şunlardır: •a) Mesleki çalışmalarını ilgili mevzuata uygun olarak yürütür.
• Hastaneden hizmet alan,. Kimsesiz, terk ve bakıma muhtaç hastalar,
•. Engelli hastalar,
•. Sağlık güvencesiz hastalar, Yoksul hastalar,
•. Aile içi şiddet mağduru hastalar,
•. İhmal ve istismara uğramış çocuk hastalar,
•. Mülteci ve sığınmacı hastalar, İnsan ticareti mağduru hastalar,
•. Yaşlı, dul ve yetim hastalar,
•. Kronik hastalar,
•. Ruh sağlığı bozulmuş hastalar, Alkol ve madde bağımlısı hastalar,
•. Yabancı uyruklu olup tedaviden yararlanamayan hastalar
•. İl dışından gelen hastalar,
•öncelikli olmak üzere tıbbi sosyal hizmete ihtiyaç duyan hastalar için sosyal hizmet müdahalesini planlar ve uygular.
•c) Hastalığa ve tedavi sürecine uyumda zorlanan hastaların uyumunu sağlamak için gerekli sosyal hizmet müdahalesinde bulunur.
•ç) Hastanede yatarak tedavisi tamamlandığı halde ikametine gidemeyecek derecede düşkün ve kimsesi bulunmayan veya aileleri tarafından alınmayan hastaların ikametine nakillerini koordine eder. Bu kapsamda mahalli idarelerle koordinasyonu sağlar.
•d) Afetlerde, gerekli sosyal hizmet müdahalesini planlar ve uygular.
•e) Tıbbi sosyal hizmetle ilgili konularda hastane personeline, hasta ve hasta yakınlarına yönelik eğitimler yapar.
f) Mesleği ile ilgili kongre, sempozyum, eğitim vb. toplantılara katılır, mesleki projeler planlar
ve uygular.
g) Rapor ve kayıtları gizlilik ilkesine uygun olarak tutar.
ğ) Çalışmalarından birim sorumlusuna karşı sorumludur.
h) Tek sosyal çalışmacı olması halinde birim sorumlusunun görevlerini yerine getirir.
ı) Birim sorumlusunca verilen diğer görevleri yerine getirir.”

SOSYAL HİZMET UZMANI ACİL SERVİSLERDE NE YAPAR?
•Acil servislerde tıbbi sosyal hizmetin müracaatçı grupları ölüm, travma, kayıp, şiddet, terk ve istismar yaşantılarına maruz kalan insanlardan oluşmaktadır. •Sağlık kuruluşunda çalışan sosyal hizmet uzmanı, görev alanı içinde yer alan tüm müracaatçı gruplarına yönelik gerekli sosyal hizmet müdahalelerini planlamaktadır (Tıbbi Sosyal Hizmet Uygulama Yönergesi, 2011).

Acil Servislerde Kadına Yönelik Şiddet Vakaları
•Kolluk kuvvetleri tarafından acil servise getirilen vakalarda tıbbi sosyal hizmet uzmanı müracaatçının örselenmesini engeller. Tıbbi sosyal hizmet uzmanı müracaatçının gizlilik ve mahremiyetine yönelik önlemlerin alınmasını ve müracaatçıya sunulan sağlık hizmetlerinin hızlı bir şekilde verilmesini sağlamalıdır (Yıldırım ve Başer, 2019: 291-292).
•Şiddet mağduru kadının acil servise bireysel müracaat etmesi halinde ise hekim tarafından anemnez alınır. Bireysel müracaatta bulunan kadının muayene işlemleri neticesinde şiddete maruz kaldığı tespit edilir ise hekim tarafından adli muayene raporu hazırlanır. • Adli muayene raporu hazırlanan vakanın hastane kolluk birimi ve tıbbi sosyal hizmet birimine de bildirilmesi gerekmektedir.
Tıbbi sosyal hizmet uzmanı bu gibi durumlarda acil olarak kolluk kuvvetlerinden müracaatçı adına koruma talep etmelidir.
•Diğer yandan Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü Şiddet Önleme ve İzleme Merkezi (ŞÖNİM) ile iletişime geçilerek tedavi sonrası müracaatçının ihtiyacına yönelik acil korunma kararı, hukuki ve psikososyal destek gibi gerekli hizmetlerden yararlanmasına yardım edilmelidir. •Bu aşamanın ardından mağdur kadının, şiddeti uygulayandan şikâyetçi olup olmayacağı analiz edilir. Hekim tarafından şiddet mağduru kadının şikâyetçi olup olmadığına bakılmaksızın hazırlanan adli muayene raporu ile tıbbi tanı ve tedavi süreci başlar. •Daha sonra sosyal hizmet uzmanı, müracaatçının şikâyetçi olması halinde konu ile ilgili bildirimde bulunarak adli sürecin başlatılmasını sağlar (Yıldırım ve Başer, 2019: 291).
•Şiddet mağduru kadının şikâyetçi olmaması ya da şikâyetinden vazgeçmesi durumunda hayati bir tehlikenin olup olmadığı ve vazgeçme nedenleri sosyal hizmet uzmanınca araştırılır. •Aynı durumun tekrarlanma ihtimaline karşın hakları, yasal düzenlemeler ve ALO 183 gibi başvurabileceği kaynaklar hakkında şiddet mağduru kadın bilgilendirilir (Saruç, 2017).

Acil Serviste Çocuk İhmal ve İstismarı
•Çocuk hastalarda ihmal ve istismar durumunun tespit edilmesi veya şüphe duyulmasının ardından vaka tıbbi sosyal hizmet birimine bildirilmeli ve tıbbi sosyal hizmet uzmanının ön değerlendirmesi sonucunda çocuk büro amirlikleri ile iletişime geçilmelidir. •Ayrıca savcılık talimatı ve Çocuk Koruma Kanunu kapsamında acil koruma kararı çıkartılarak çocuğun hastane sonrası devlet koruması altına alınması sağlanmalıdır. •Gerekli durumlarda sosyal inceleme raporu hazırlanarak çocuk hakkında danışmanlık, sağlık ve eğitim tedbiri talep edilir (Yıldırım ve Başer, 2019: 291) .

Acil Serviste İstenmeyen Gebelikler, Terk Bebekler
•evlilik dışı ya da evlilik birlikteliği içerisinde doğum yapan fakat ekonomik, sosyal ve ailevi koşullarının uygun olmaması nedeniyle bebeklerinikurum bakımına bırakmak isteyen müracaatçıların talepleri sonucunda «terk bebek» olarak tanımlanan işlemler yapılmaktadır (Saruç, 2017).
•İstenmeyen ve terk bebek vakalarındaki sosyal hizmet müdahaleleri iki farklı şekilde tasarlanmaktadır. •Bunlardan ilki herhangi bir nedenle doğum sonrasında annesi ve bakmakla yükümlü olan yakınları tarafından istenmeyen bebeklere yönelik sosyal hizmet müdahaleleridir. İstenmeyen bebek vakalarında,. Tıbbi sosyal hizmet uzmanının ön görüşme neticesinde annenin bebeğin kurum bakımına verilmesi için yeterli bedensel, zihinsel, sosyal ve ekonomik kapasiteye sahip olduğuna dair kanaat getirmesi halinde, anne tarafından bebeğe kimlik çıkartma işlemi gerçekleştirilir. •Bu işlemin ardından bebek, anne ve bakmakla yükümlü olan aile üyelerine teslim edilerek Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü Korunmaya Muhtaç Çocuk Birimi’ne ailenin yönlendirme işlemi gerçekleştirilmektedir.

Terk bebek vakalarına yönelik sosyal hizmet müdahaleleri
•Öncelikle terkedilen bebeğin ailesine ulaşmaya yönelik işlemler yürütülür. •Ailesine ulaşılırsa terk etme sebepleri üzerine acil servis sosyal hizmet mülakatı sosyal hizmet uzmanı tarafından yapılır. •Mülakat neticesinde anne veya bakmakla yükümlü aile üyelerinin bebeği terk etmeye sebep olan sorunlarını çözüme kavuşturulabilecek müdahaleler var ise tıbbi sosyal hizmet uzmanları gerekli müdahaleleri planlar ve uygular. •Terk bebek vakalarında aileye ulaşılamaması durumunda tıbbi sosyal hizmet birimi aracılığıyla vaka hastanenin bağlı bulunduğu ilçe emniyet müdürlüğü çocuk büro amirliğine çocuk hakkında hazırlanan sosyal inceleme raporu ile bildirilir. • Kolluk kuvvetleri tarafından yapılan tahkikatlar ve aile araştırması sonucunda savcılık makamından alınan talimatlarla çocuğun devlet koruması altına alınma işlemleri gerçekleştirilir (Yıldırım ve Başer, 2019: 293).

Adölesan Gebelere Yönelik Acil Servislerde Sosyal Hizmet Müdahaleleri
•Yasal olarak 18 yaş altı gebeliklerin her ne suretle olursa olsun bildirimi zorunludur (5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu, md. 278-280). •Bazı durumlarda da 18 yaş altı gebeliklerde tecavüz, istismar vakaları söz konusudur. • Acil servislere gebelik teşhisiyle başvuran ve acil servis üzerinden yatış işlemi gerçekleştirilen adölesan gebeler hem bilgi sistemi hem de ilgili servis çalışanları tarafından tıbbi sosyal hizmet birimine bildirilir. Sosyal hizmet uzmanı, adölesan gebe ile görüşme yapar ve adölesan gebelik ihbar formu ya da değerlendirme formu hazırlayarak İl Emniyet Müdürlüğü Çocuk Şubesi’ne durumu bildirir (Saruç, 2017).
•Adölesanın gebelik durumu, birinci derece yakınlarına ve hastane polisine de bildirilir. •Kolluk kuvvetleri hastaneye gelerek adölesan gebe ve yakınları ile görüşür; tutanaklarını hazırlar ve adölesan gebenin ikamet ettiği yerde bulunan Cumhuriyet Savcılığı’na resmi yazı ile bildirimde bulunurlar. • Daha sonra yetkili savcılık ve baronun tayin ettiği bir avukat, adölesan gebe ile görüşme yapar. Bu görüşmede 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu’na binayen bir sosyal hizmet uzmanı ya da psikolog çocuğun yüksek yararı için görev almalıdır (Yıldırım ve Başer, 2019:294).
•Aile adölesanı reddetmiş ya da riskli durumlar söz konusu ise savcılık tedbir kararı uygulayarak çocuğu koruma altına alır. •Diğer yandan polis tutanağı, ihbar bilgileri, değerlendirme formları ve adölesanın kişisel bilgileri sosyal hizmet uzmanı tarafından arşivlenir (Dede, 2018; Saruç, 2017). •Genellikle 15 yaş altı adölesan gebelerde şikâyete bakılmaksızın cinsel istismar şüphesi olduğu için, adölesan ve ailenin Çocuk İzlem Merkezi’ne (ÇİM) sevki yapılır. • Burada aile ve çocuğa psikososyal destek sağlanarak, adli süreç başlatılır.Adölesan gebenin ailesi yanında kalmasında hiçbir risk ve sakınca yok ise taburculuk işlemleri tamamlanınca adölesan gebe tutanak ile birinci derece yakınlarına teslim edilir (Yıldırım ve Başer, 2019:294).

Kayıp, Yas, İntihar
•Tıbbi sosyal hizmet uzmanı acil serviste kayıp ve yas sürecinin yönetimi ile ilgili görevler üstlenir. • Kayıp ve yas ile çalışmanın acil servis ortamına göre daha uzun soluklu bir çabayı içermesi nedeniyle tıbbi sosyal hizmet uzmanı, bu krizlerin başlangıç aşamasına müdahalede bulunup özel çalışma alanı ve uzmanlık gerektiren konular için müracaatçı adına başka kaynaklarla bağlantı kurar. •Müracaatçısını hem ilgili terapiste havale eder hem de onun işlemlerini takip eder (Yıldırım ve Başer, 2019:295).

Kaynaklar 
•Dede, E. (2018). Hastanede genel sosyal hizmet uygulamaları. 1Temmuz 2018 tarihinde http://www.manevisosyalhizmet.com/wp-content/uploads/2009/09/hastane_sosyal_hizmet.pdf web adresinden erişildi.
•Saruç, S. (2017). Kadın doğum hastanelerinde sosyal hizmet uygulamaları. İçinde: S. Attepe Özden ve E. Özcan (Eds.), Tıbbi sosyal hizmet (ss. 147-158). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
•T.C. Sağlık Bakanlığı. (2011). Tıbbi sosyal hizmet uygulama yönergesi. 26.10. 2020 tarihinde https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/1349,img071372pdf.pdf?0 web adresinden erişildi
•Yıldırım, B. ve Başer, A.O. (2019). Acil Servis Tıbbi Sosyal Hizmet Müdahaleleri, Müracaatçı Profili ve Sosyal Hizmet Mülakatında Dikkat Edilmesi Gereken Durumlar. Toplum ve Sosyal Hizmet, 30(1), 286-308. ——-
*Kongar, E. (1972) Sosyal Çalışmaya Giriş. Sosyal Bilimler Derneği Yayınları, Ankara.

Sosyal hizmet uzmanı nerelerde çalışır?

Sosyal hizmet uzmanları ne kadar maaş alıyor?

4 yıllık sosyal hizmet mezunları ne iş yapar?

Sosyal hizmet uzmanı kimler olabilir?