Aşağıdakilerden hangisi işverenin ödemek durumunda kaldığı tazminat türlerinden birisi değildir

İş hukukunda tazminat türleri nelerdir diye bir sorusuna ilk cevap; hukukun en temel amaçlarından birisi işçiyi koruyup gözetmek ve iş ilişkisinin devamlılığını sağlayarak; iş güvencesi oluşturmaktır. Tazminatı çeşitleri  ve iş alacakları 4857 Sayılı İş Kanunu’muzda düzenlenmiş olup, işçinin, iş sözleşmesinin sona ermesiyle ortaya çıkan bazı hak ve alacakları olarak tanımlanmaktadır.

İş Kanunu 24. Maddesi hükümlerine göre işçinin haklı nedenle işten el çektirilmesi durumunda işveren aleyhine tazminata hükmedilmektedir. İşçi alacaklarının tazminini gerçekleştirmek için 01.01 2018 itibarıyla zorunlu arabuluculuk şartı getirilmiştir. Mevzuata göre başvurucu taraf öncelikle arabulucuya bildirim yapacak, arabuluculuk müessesinde taraflar uzlaşamazlar ise başvuran iş davasını açacaktır. Arabuluculuk, iş davasının açılmasının ön ayağı haline getirilmiştir.

İşçi alacaklarının bir kısmı feshe bağlı alacaklar olup iş akdinin sonlanmadı ile talep edilebilir kalemlerdir.

Feshe bağlı işçi alacakları; ihbar tazminatı, kıdem tazminatı, kötü niyet tazminatı ve yıllık izin ücreti alacağıdır.

Feshe bağlı olmayan işçi alacakları ise; ücret, fazla mesai ücreti, ulusal bayram ve genel tatil ücret alacağı ve hafta tatil ücret alacağıdır.

İşçinin, iş güvenliği hükümlerinin kapsamına girebilmesi için; işyerinde toplam 30 veya daha fazla işçi çalışıyor ve işçinin en az 6 aydır o işyerinde çalışıyor olması gerekmektedir.

İşçi, iş güvenliği kapsamına giriyorsa ilk önce işe iade davası açma hakkına sahip olur. İşe iade davası, işçi işten çıkarıldıktan sonraki otuz günlük hak düşürücü süreye tabi tutulmaktadır .

Kıdem Tazminatı Nedir?

İş hukukunda tazminat türleri nelerdir sorusuna cevap vermeye kıdem tazminatından bahsetmekle başlayalım.

İşçinin kanunda belirtilen birtakım sebeplerle iş akdinin sonlanmasından kaynaklı olarak işverenin ödemiş olduğu tazminata kıdem tazminatı denmektedir. Diğer bir ifadeyle kıdem tazminatı, asgari bir çalışma süresini dolduran işçinin iş sözleşmesinin İş Kanunu’nda sayılan nedenlerden biriyle son bulması halinde, her geçen tam yıl için işverence 30 günlük ücret tutarında ödenen tazminattır.

Kıdem tazminat alacağı için gerekli birtakım koşulları sıralamak gerekirse;

4857 Sayılı İş Kanunu’na tabi işçi olmak, en az bir yıl çalışmış olmak, söz konusu iş sözleşmesinin iş kanununda belirtilen nedenlerden birisi ile sonlandırılmasıdır. Kıdem tazminatı olarak her yıl için 1 aylık giydirilmiş brüt ücret tutarında tazminat verilir. Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden ödeme yapılır.

Kanunda Kıdem Tazminatı Ödenmesi Gereken Başlıca Haller;

İş hukukunda tazminat türleri nelerdir konusunda bir diğer durum ise kıdem tazminatı ödenmesi gereken başlıca hallerdir. Sözleşmenin işçi tarafından haklı nedenle feshedilmesi, bağlı bulundukları kanunla kurulu kurum veya sandıklardan yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı yahut toptan ödeme almak amacıyla işten ayrılması, işçinin muvazzaf askerlik nedeniyle işten ayrılması, kadının evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi arzusu ile sona erdirmesi, işçinin ölümü sebebiyle iş akdinin son bulması, sigortalılık süresini  ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak, yaş şartı ile emekliliğe erişememiş olsa dahi kendi talepleri ile işten ayrılmaları neticesinde ödenmesi gerekmektedir.

İş hukukunda tazminat türleri nelerdir sorusuna cevaben kıdem tazminatı verilmeyecek durumlar ise; İşçinin kendi iradesi ile işten ayrılması (istifa), İşverenin iş sözleşmesini haklı sebeple sona erdirmesidir.

İhbar Tazminatı Nedir?

İş hukukunda tazminat türleri nelerdir sorusunun diğer cevabı ihbar tazminatıdır.

İhbar tazminatı belirsiz süreli olan sürekli iş akitlerinde, İş Kanunu’na göre taraflardan birinin diğer tarafa bir süre vererek fesih bildiriminde bulunması yani durumun önceden karşı tarafa bildirilmesi ve bu şekilde iş akdine son verilmesi zorunludur. Kanunda yazılı olan bu sürelere uyulmadan iş sözleşmesinin sona erdirildiği durumlarda, diğer tarafa bu bildirim sürelerini karşılayan ücret tutarındaki ödenen paraya ihbar tazminatı denmektedir.

İş Kanunu madde 17’ye göre ihbar süreleri; işi 6 aydan az sürmüş olan işçilerde 2 hafta; 6 ay 1,5 yıl arası 4 hafta; 1,5 yıl 3 yıl arası 6 hafta; 3 yıl ve daha fazla çalışma göstermiş işçiler için ise süre 8 haftadır.

İşverenler bildirim süresine ait ücreti peşinen işçiye takdir ettikleri taktirde ihbar tazminatı külfetinden kurtulabilirler.

Kötü Niyet Tazminatı Nedir?

İş hukukunda tazminat türleri nelerdir diye sorulduğunda üçüncü tazminat türü ise kötü niyet tazminatı olmaktadır.

Belirsiz süreli bir hizmet sözleşmesinin; işverence bir neden ya da hukuken geçerli bir neden gösterilmeden, ihbar süresine uyularak veya peşin ödeme yapılarak sona erdirilmesi mümkündür. Örnek olarak; işçi kanuni  hakkını aradığı, işveren aleyhine tanık sıfatını haiz olduğu ya da işverenle değişik politik görüşü savunduğu için iş akdi işveren eliyle feshedilmiş olabilmektedir. Bu ve bunun gibi durumlar fesih hakkının kötüye kullanılması olarak adlandırılmaktadır.

İş Kanunu’nun 17. maddesinin 6. fıkrası fesih hakkının kötüye kullanılması durumunu ve ödenecek tazminatı düzenler. Buna göre; işveren ihbar sürelerine uysa ve ayrıca sürelere ilişkin işleyen tazminatı peşinen ödese de İş Kanunu’nun ilgili diğer maddelerindeki usul, fesih ya da esas gibi normlara uymakla yükümlüdür. İş hukukunda tazminat türleri nelerdir sorusuna cevaben kötü niyet tazminatı; geçerli bir nedene dayandırılmalı, bu sebebi açık, kısa ve anlaşılacak şekilde belirtmeli, yazılı suretle işçiye bildirimini yapmalıdır. Fesih sebebi işçinin çalışma eforundan veya hal ve tavırlarından kaynaklı ise; işçinin savunmasının alınması da kanuni bir zorunluluktur. Sayılan durumların aksine hareket edildiği taktirde; bildirim sürelerine ilişkin işleyen ücretin üç katı tutarında kötü niyet tazminatına mahkum edilebilir.

İş Güvencesi Tazminatı

Sorumuz; iş hukukunda tazminat türleri nelerdir cevabı olarak verebileceğimiz son tazminat türü ise; iş güvencesi tazminatıdır.

İşçi tarafından; işverence yapılan feshin geçersiz olduğuna yönelik bir mahkeme kararı veya özel hakem kararı alınırsa; yani işe iade davası kararı işçi lehine kesinleşirse; bu kararın işverene tebliğinden itibaren işçi 1 ay içinde işe başlatılmalıdır. Başlatılmadığı takdirde işverenin iş güvencesi-işe başlatmama tazminatı ödeme yükümlülüğü doğacaktır.

İş Kanunu’nun 21. maddesine göre; işe iade kararının tebliğinden itibaren işçinin on günlük sürede işverene başvurusu sonuçsuz kalırsa yani diğer bir şekilde ifade edecek olursak tekrar işe başlatılma işlemi gerçekleşmeyebilir. Bu durumda işveren işçiye en az 4 en çok 8 aylık ücreti tutarında tazminat ödeyecektir. Mahkeme, geçersiz fesih kararında bu tazminatı da belirleyerek, hüküm altına alacaktır. Belirtmek gerekir ki; yasa ne kadar en çok 8 aylık ücret ödenir şeklinde yazılmış ise de; Yargıtay içtihatları uyarınca uygulamada genellikle en alt sınıra tekabül eden 4 aylık ücret; tazminat miktarı olarak belirlenmektedir.

Kıdem Tazminatı Hesaplaması Nasıl Yapılır?

İş hukukunda tazminat türleri nelerdir sorusuna cevaben tüm tazminat türlerini açıkladık. Kafa karıştıran bir diğer husus ise; kişilerin en çok merak ettiği konu olan kıdem ihbar tazminatı hesaplanma işlemidir. Kişilerin kıdem tazminatı hesabı için bir avukata başvurması en güvenilir yöntem olacaktır. Çünkü işveren işçi için tamamen doğru olmayan hesaplamalar yapabilmektedir.

Bu nedenle kişilerin işe başlama tarihi, işi bırakma tarihi, aldıkları ücret, bazı vergiler, hesaplanmayan günler vs. Hesaba katılarak net olarak hak ettikleri kıdem tazminatı ortaya çıkacaktır. Bazı sitelerde kıdem tazminatı hesaplaması yapılmaktadır. Fakat en doğru sonuca ulaşmak için alanında uzman kişilerden avukat desteği ve hukuki danışmanlık hizmeti alınabileceği unutulmamalıdır.

Bu yazımızda iş hukukunda tazminat türleri nelerdir sorusuna değindik. Bir önceki yazımıza https://www.ondul.av.tr/trafik-kazasi-sonrasinda-yapilmasi-gerekenler/ linkinden ulaşabilirsiniz.

İşverenin ödemek zorunda olduğu tazminat türleri nelerdir?

Tazminat çeşitleri nelerdir?

Tazminat ödeme şekilleri nelerdir?

Kaç çeşit tazminat var?